Het is welbekend dat paus Johannes Paulus II soms wel eens verrassend uit de hoek kon komen met een opmerkelijk initiatief.
Een van die initiatieven is ongetwijfeld de ‘Wereldgebedsdag voor vrede in de wereld’ geweest. De paus had het idee om zoveel mogelijk leiders van verschillende godsdiensten uit de hele wereld samen te brengen in Assisi.
Waarom Assisi? Wel, was Franciscus niet de grote apostel van de vrede? Trok hij niet op pelgrimstocht naar het Heilig Land om vrede te bepleiten met de moslimleiders die er toen heersten?
Ja, Assisi leek wel de meest geschikte en tegelijkertijd ook neutrale plek om deze gebedsdag te organiseren.
De eerste gebedsdag vond dus plaats op 27 oktober 1987. In totaal waren 160 religieuze leiders aanwezig. zij vertegenwoordigden 32 christelijke kerkelijke organisaties en 11 niet-christelijke. Van deze laatsten vermelden we: het hindoeïsme, het boeddhisme, het jodendom, de islam, de sikhs …. Samen brachten ze een hele dag door in vasten en gebed, ieder tot zijn ‘eigen god’.
Heer, maak mij een instrument van uw vrede.
Laat mij liefde brengen waar haat is.
Laat mij vergeving brengen waar schuld is.
Laat mij eenheid brengen waar tweedracht is.
Laat mij waarheid brengen waar dwaling is.
Laat mij geloof brengen waar twijfel is.
Laat mij hoop brengen waar wanhoop is
Laat mij licht brengen waar duisternis is.
Laat mij vreugde brengen waar verdriet is.
Heer, maak dat ik er meer op uit ben
te troosten dan getroost te worden,
te begrijpen dan begrepen te worden,
te beminnen dan bemind te worden.
Want door te geven ontvangen we,
door onszelf te vergeten vinden we,
door te vergeven wordt ons vergeven,
door te sterven verrijzen we tot het eeuwige leven.
Amen.
Scene uit de film ‘Broeder Zon, Zuster Maan’
met het gebed ‘Heer, maak mij een insturment
van uw vrede.
Verder zien we hoe Clara zich aansluit bij Franciscus.
De ‘Wereldgebedsdag voor de vrede’ kwam er niet zomaar. Paus Johannes Paulus II organiseerde deze dag om het einde te markeren van de Koude Oorlog die de wereld, en vooral Europa, in twee machtsblokken (Amerika en Rusland) verdeelde. Met president Gorbatsjov waaide er een nieuwe wind in de Soviet-Unie en werd een politiek van glasnost (openheid) en perestrojka (hervormingen) gevoerd. De Koude Oorlog kon stilaan ‘ontdooien’ en de wereldvrede kon een nieuwe vlucht nemen.
Het inspelen op de actualiteit en het thema van de vrede in de wereld zou een blijvend kenmerk worden van de wereldgebedsdagen die nog zouden volgen.
In 1993 nodigde paus Johannes Paulus II opnieuw christelijke, islamitische en joodse religieuze leiders uit in Assisi om te bidden voor vrede in Bosnië. Een derde wereldgebedsdag werd gehouden op 24 januari 2002 in aanwezigheid van opnieuw vele vertegenwoordigers van alle wereldreligies.
De tragische gebeurtenis van de aanslagen op het World Trade Center in New York en op het Pentagon op 11 september 2001 (‘9/11’) noopten de religieuze leiders ertoe voor de hele wereld duidelijk te maken dat godsdienst niet de bron van conflicten mag zijn in de 21ste eeuw en dat gewelddadige acties nooit door godsdienst mogen gerechtvaardigd mogen worden. Een boodschap die herhaald werd op de volgende gebedsdag een jaar later (24 januari 2002).
Ter gelegenheid van de 25ste verjaardag van de eerste Wereldgebedsdag (27 oktober 2011) nodigde paus Benedictus XVI opnieuw vele religieuze leiders bijeen in Assisi. Meteen werd duidelijk dat de paus zijn eigen accenten legde. Zo werd nu afgezien van een gezamenlijke gebedsdienst. Hiermee werd zeker tegemoetgekomen aan de kritiek die de voorbije jaren gegroeid was op deze gezamenlijke gebedsdiensten. Niettegenstaande het feit dat dergelijke ontmoetingen goed zijn, zo stelde de paus, mag geenszins de indruk gewekt worden – zelfs niet uiterlijk – dat de onderlinge theologische verschillen verdwenen zouden zijn en dat alle religies gelijk zijn. De gezamenlijke gebedsdienst werd daarom vervangen door aparte gebedsmomenten, ieder volgens zijn eigen traditie.
Verder wees de paus in zijn toespraak van 1 januari 2011, waarin hij reeds vooruitblikte op de samenkomst in oktober, op de noodzaak van de godsdienstvrijheid en op de toenemende haat en geweld jegens de christenen in de wereld. (Zie ook onze catechese hierover).
Op de laatste bijeenkomst in Assisi werd nogmaals duidelijk wat het centrale thema en de centrale boodschap van deze Wereldgebedsdag is: religie mag niet de bron van conflict en geweld zijn. In zijn toespraak kwam de paus uitvoerig op deze boodschap terug. Godsdienst mag niet misbruikt worden, zo zei de paus, als verrechtvaardiging van geweld. Dat is vaak het geval bij terroristisch geweld. Dergelijke verrechtvaardiging zou de kritiek op de godsdienst alleen maar vergroten waardoor het geweld in naam van de godsdienst zich tegen de godsdienst zelf keert. Geweld behoort niet tot de natuur van de ware godsdienst. De paus erkende dat ook de christelijke traditie in naam van de christelijke godsdienst gewelddaden heeft gepleegd. “We erkennen dit met grote schaamte”, zo zei hij, “maar het is evident dat dit een misbruik van het christelijke geloof was, een die inging tegen haar ware natuur.”
