In deze catechese willen we opnieuw een van de 7 sacramenten van de Kerk onder de loupe nemen. Voor een goed begrip kan het helpen eerst nog eens de catechese te herlezen over de sacramenten in het algemeen.
Met die inleidende catechese in het achterhoofd herhalen we hier nogmaals de omschrijving van wat een sacrament is: een sacrament is een zichtbaar teken waarin God zich meedeelt aan de mens die het ontvangt.
Er is dus een uitwendige, zichtbare werkelijkheid enerzijds en een genade van Godswege die wordt meegedeeld anderzijds. Beide wezenlijke kenmerken keren terug in elk sacrament, en dus ook in het sacrament van het huwelijk.
Maar vooraleer verder in te gaan op deze beide kenmerken in het sacrament van het huwelijk moeten we eerst even te rade gaan in de H. Schrift. Want daaruit blijkt hoe het huwelijk tussen man en vrouw zo gewild is door God.
Toen God Adam schiep wilde Hij niet dat hij alleen zou blijven. Daarom schiep Hij Eva als zijn gezellin.Het eerste mensenpaar hoorde bij elkaar en waren voor elkaar geschapen. Beiden vormden een door God gewilde en goedgekeurde band van onderlinge eenheid.
Zo lezen we in Genesis 2,18 en 23-24: Het is niet goed dat de mens [Adam] alleen blijft. Ik ga een hulp voor hem maken die bij hem past. […] God vormde uit de rib die Hij bij de mens had weggenomen een vrouw, en bracht haar bij de mens. Toen sprak de mens [Adam]: ‘Eindelijk been van mijn gebeente en vlees van mijn vlees!’ […] Zo komt het dat een man zijn vader en moeder verlaat en zich aan zijn vrouw hecht, dat zij volkomen één worden.
Het huwelijk is dus de natuurlijke band tussen man en vrouw. Sterker nog het is de door God gewilde band die man en vrouw met elkaar verbindt en gericht is op een levensgemeenschap in liefde
Het huwelijk toont en bezegelt de liefde tussen een man en een vrouw. Het is de uitdrukking van de innige band, de onderlinge eenwording, tussen die man en die vrouw.
Maar het huwelijk als sacrament blijft niet in zichzelf opgesloten. Het zou geen sacrament zijn indien het geen teken zou zijn van een dieperliggende onzichtbare werkelijkheid. Wat wordt er dan door de huwelijksband zichtbaar gemaakt? Heel eenvoudig: de huwelijksliefde van man en vrouw zijn een teken van de liefde tussen God en zijn volk.
Ook de innige band tussen God en zijn volk wordt vaak ter sprake gebracht in de H. Schrift. Deze liefdesband wordt dan uitgdrukt in beelden en termen die ontleend zijn aan de wereld van het huwelijk.
In het Oude Testament vergelijken de profeten de geloofstrouw van het volk aan de éne God met de huwelijkstrouw tussen één man en één vrouw. Bij Jesaja lezen we: Zoals een jongeman een meisje huwt, zo zal Hij, die u opbouwt, u huwen. En zoals een bruidegom blij is met zijn bruid, zo zal God zich verblijden om u. (Jesaja 62,5)
Geloofsontrouw en afvalligheid worden dan weer omschreven als huwelijksontrouw en polygamie. Zoals een vrouw ontrouw wordt aan een minnaar, zo zijt gij, Israël, Mij ontrouw geworden. (Jeremia 3,20)
In het Nieuwe Testament wordt de huwelijksliefde dan weer vergeleken met de liefde tussen Christus en de Kerk.
Zo schrijft Paulus: Mannen, hebt uw vrouw lief, zoals Christus de Kerk heeft liefgehad: Hij heeft zich voor haar overgeleverd om haar te heiligen. […] Hij heeft de Kerk tot zich gevoerd als heerlijke bruid, zonder vlek of rimpel of fout, heilig en onbesmet. […] Dit geheim heeft een diepe zin. Ik voor mij betrek het op (de liefde van) Christus en de Kerk. (Efeziërsbrief 5,25 en 32)
Voor de Kerk is het huwelijk tussen man en vrouw de weerspiegeling van de liefde van God. In de liefde tussen gehuwden herkennen we de liefde van God voor ons allen. Meer nog: de gehuwden maken de liefde van God concreet, zichtbaar en tastbaar,in deze wereld.
Het huwelijk tussen man en vrouw wordt gesloten door een wederzijds Ja-woord van beiden
In dit Ja-woord ligt de totale inzet van hun persoon verdisconteerd. Zij beloven daarmee elkaar hun liefde te schenken, elkaar bij te staan, in goede en kwade dagen.
Maar het sacramenteel karakter van het huwelijk geeft ook aan dat de gehuwden er niet alleen voor staan. Het sacrament schenkt aan hun wederzijds engagement een toegevoegde waarde
Het geeft aan de gehuwden de kracht en de moed elkaar lief te hebben en elkaar te vergeven, om elkaar te dragen en te verdragen, om elkaar voor struikelen te behoeden en standbvastig te blijven in de huwelijkstrouw.
Het schenkt hen de vreugde en bereidwilligheid om kinderen te aanvaarden en op te voeden.
Kortom: in het sacrament ontvangen ze de genade van dezelfde liefde en trouw waarmee God zijn volk liefheeft en Christus zijn Kerk. Man en vrouw ontvangen Gods liefde om elkaar te beminnen.
Toen God de mens had geschapen en hem voorzien had van een gezellin zegende Hij hen en gaf hun een opdracht mee: Wees vruchtbaar en word talrijk; bevolk de aarde en onderwerp haar. (Genesis 1,28)
Een christelijk huwelijk is nooit op zichzelf besloten en blijft nooit beperkt tot de beide partners. Binnen een christelijk huwelijk is de liefde van man en vrouw bestemd om vruchtbaar te zijn. Het huwelijk staat open voor de komst van nieuw leven door kinderen te ontvangen als een gave van God.
Het is juist door hun wederzijdse gave aan elkaar en in het ontvangen van nieuw leven uit zijn hand, dat gelovige gehuwden Gods liefde niet alleen weerspiegelen maar ook concreet gestalte geven.
Deze vruchtbaarheid van de liefde beperkt zich niet alleen tot het krijgen van kinderen. Zij komt ook tot uiting in het beoefenen van de naastenliefde en door het stellen van concrete daden van liefde in dienst van de schepping.
Een christelijk huwelijk behoort tenslotte ook een huiskerk te zijn, een leerschoolin het katholieke geloof en een oefenchool in evangelisch leven. In de schoot van het gezin ontvangt men de beginselen van het geloof, leert men de eerste stappen in het gebed, en mag men ervaren én leren wat liefde en vergeving is, goedheid en rechtvaardigheid, geloof en trouw.
Het huwelijk geeft dus niet enkel in fysische zin het leven door. Ook het christelijk en kerkelijk leven wordt er voorgeleefd en doorgegeven.
Een christelijk huwelijk behoudt dus een openheid op God. Christus zelf mag deel uitmaken van het gezin als een welkome gast en een vertrouwde vriend. Op deze manier deelt het christelijk gezin in de brede roeping van de Kerk om Christus zichtbaar te maken in deze wereld en zijn zending verder te zetten.
