Ga, en maak alle volkeren tot leerling; doop hen in de naam van de Vader, de Zoon en de heilige Geest, en leer hun alles onderhouden wat Ik jullie geboden heb. (Mat. 29: 18 – 19) In opvolging van de opdracht die de Heer hen gegeven had trokken de apostelen en de leerlingen naar verschillende streken om er het Evangelie te verkondigen.
Op de plaatsen waar de apostelen kwamen vestigden zich de eerste christelijke gemeenschappen: Rome (Petrus en Paulus), Antiochië (Petrus) en Alexandrië (Marcus). Deze plaatsen stonden garant voor de katholiciteit van het geloof vanwege het feit dat zij het geloof ontvangen hadden van een van de apostelen. De koptische christenen ontstonden in een van deze antieke christelijke gemeenschappen, in Alexandrië, het missiegebied van Marcus, in het huidige Egypte.
De benaming ‘kopt’ is een Arabische een verbastering van het Griekse woord Aegyptos wat Egypte betekent. Vanaf de islamitische overheersing werd met dit woord alle niet-molsims in Egypte aangeduid.
Ook in Alexandrië volgde niet iedereen het concilie van Chalcedon. Zo ontstond de monofysitische kerk die belijdt dat Jezus Christus slechts over één natuur beschikt waarbij de menselijke opging in de goddelijke. Pogingen om de alexandrijnen tot het geloof van Chalcedon te brengen mislukten. Toen de Perzen Egypte veroverden werd de kerk in Egypte afgesneden van de wereldkerk. Zij ontwikkelde zich verder als de koptische kerk die het geloof in de ene natuur van Jezus Christus bestendigde.
De afscheiding van de koptische kerk had niet alleen te maken met de vreemde overheersing. zij is evengoed het gevolg van de spanningen tussen de patriarch van Alexandrië en de patriarch van Constantinopel sinds de 4de eeuw.
Door deze afscheiding ontstond dus een eigenstandige kerk met een eigen koptische liturgie. Het Grieks, als taal van de byzantijnse onderdrukkers, werd verworpen als liturgische taal en men maakte de overgang naar het demotisch, een oude Egyptische volkstaal, dat later zou evolueren tot het koptisch. Thans spreken de kopten arabisch, maar blijft het koptisch als liturgische taal bestaan.
Onder de Perzische overheersing van 619 tot 629 kon de koptische kerk zich vrij ontwikkelen. De Perzische machthebbers steunden zelfs de kopten omdat zij in hen bondgenoten zagen tegen de byzantijnse keizer Heraclius (610-641).
Maar de Arabische verovering van Egypte (639-646) bracht de islam en de Arabische taal naar het land. Het samenleven met de Arabieren verliep aanvankelijk vreedzaam. Temeer omdat de christenen nog steeds de grote meerderheid van de bevolking uitmaakten.
nder het bewind van de Mamelukken (133dee– 166deeeeuw) hadden de christenen opnieuw een vlaag van vervolgingen te trotseren waarbij de meeste kerken en kloosters verwoest werden. Hierbij verdween ook het Koptisch alss voetaal en werd het vervangen door het Arabisch.. Sinds de 19de eeuw kende de situatie van de koptische kerk een aanzienlijke verbetering. De bijzondere belasting (jizya taks) werd in 1855 afgeschaft. Scholen werden opgericht en eigen economische activiteiten konden worden ontplooid. Het theologische college van Alexandrië kon in 1893 opnieuw worden opgericht.
Toch blijft de toekomst onzeker. Wat zullen de rechten zijn van de koptische christenen in het Egypte van na de Arabische Lente?
De koptisch-orthodoxe kerk is dus de grootste christelijke kerk in Egypte. De scheiding sinds het concilie van Chalcedon heeft eeuwenlang stand gehouden. Maar in de twintigste eeuw zien we echter een toenadering tot stand komen met de Rooms-katholieke kerk.
Beter historisch-thelogische onderzoek heeft aangetoond dat de doctrinele verschilpunten over de beide naturen van Christus toch niet zo ver uiteen liggen als steeds gedacht.
Maar vooral enkele symbolische daden hebben aan de wederzijdse toenadering een grote stimulans gegeven.
Zo’n belangrijke symbolische gebeurtenis is de terugkeer van de relieken van de evangelist Marcus naar Egypte geweest. Op 24 juni 1968 overhandigde paus Paulus VI de reliek met de schedel van de evangelist aan een koptische delegatie. De reliek werd voordien gedurende eeuwen bewaard in de San Marco te Venetië. Aangezien de H. Marcus beschouwd wordt als de grondlegger van de christelijke kerk in Egypte was dit een gebaar dat kon tellen.
Van historisch belang was ook het bezoek van paus Shenouda III aan paus Paulus VI op 10 mei 1973 in Rome. Aanleiding was toen de ondertekening van een historische gemeenschappelijke verklaring over Jezus Christus en de start van een bilateriale dialoog tussen de twee kerkgemeenschappen.
Dit overleg resulteerde in de ondertekening van een overeenkomst omtrent de christologische leer in het koptische klooster van de H. Bishoy op 12 februari 1988. Niet alleen de katholieke en de koptische kerk waren hierin betrokken maar ook andere oosters-orthodoxe kerken zoals de Syrische, de Armeense, de Ethiopische en de Indische kerken.
Het gemeenschappelijk geloof in Christus werd er in deze korte formule uitgedrukt:
Wij geloven dat onze Heer, God en Verlosser Jezus Christus,
de mensgeworden Logos,
volmaakt is in zijn goddelijkheid en volmaakt in zijn menselijkheid.
Hij verenigde zijn menselijkheid met zijn goddelijkheid zonder vermenging.
Voor geen ogenblik en geen oogwenk
was zijn goddelijkheid gescheiden van zijn menselijkheid.
Tegelijkertijd veroordelen wij de doctrines van Nestorius en Eutyches.
Tussen beide bezoek in was er ook het bezoek van paus Johannes Paulus II aan paus Shenouda III tijdens zijn apostlische reis naar Egypte in februari 2000.
Naast de koptisch-orthodoxe kerk bestaat er in Egypte ook een koptisch-katholieke gemeenschap die wel verbonden is met Rome. Zij ontstond in de 17de eeuw toen vanuit Rome en met de hulp van de missies van franciscanen en capucijnenen pogingen werden ondernomen om orthodoxe kerken weer met Rome te verenigen.Vanaf 1644 kwam er een apostolisch vicaris in Caïro. Het patriarchaat werd door paus Leo XII opgericht in 1824 en vernieuwd in 1895 door paus Leo XIII.
De koptische katholieken zijn een bloeiende gemeenschap. In 1970 waren ze met ongeveer 30.000 gelovigen en dat is tot op heden gegroeid tot ongeveer 160.000. Er zijn 7 bisdommen.
.Ondanks de verdrukking onder een moslimheerschappij bloeit de koptische kerk in Egypte. De schattingen lopen uiteen, maar men vermoed dat ruim 8 miljoen egyptenaren (of 10% van de bevolking) koptisch is. In vergelijking met de hen omringende islamitische samenleving bieden zij zeer degelijk onderwijs, zijn ze goed georganiseerd, en hebben een goed economisch weefsel. Egypte heeft zijn koptische minderheid broodnodig.
De Egyptische overheid loopt daarom op eieren bij het bewaken van het evenwicht tussen islamitische en koptische Egyptenaren.
Al was het alleen maar omdat de Koptische lobby in Amerika de acties van de overheid onder een vergrootglas legt en Amerika jaarlijks talloze miljoenen naar Egypte sluist.
Zo werd in 2000 veel aandacht besteed aan de herdenking van de komst van de heilige familie naar Egypte en is het Koptische kerstfeest sinds 2003 een nationale feestdag.
Klooster van de H. Antonius de Grote nabij de Rode Zee
Een belangrijk nieuw verschijnsel, dat in de 20ste is ontstaat, is de diaspora. Het opkomende islamisme, de economische moeilijkheden en de groeiende internationalisering hebben er toe geleid dat vele kopten zich buiten Egypte zijn gaan vestigen, zowel in het westen (Amerika, Australië en europa) al sin het Midden-Oosten (Arabië, Jordanië, de Golfstaten).
