Tegen het einde van de vierde eeuw ging Egeria, een vrouw uit Spanje, op bedevaart naar Jeruzalem. In haar reisverslag, dat pas in 1887 werd ontdekt, geeft zij een uiterst waardevolle beschrijving van de vroege liturgie van de christenen in Jeruzalem.
Zo beschrijft zij in geuren en kleuren de feesten van de Geboorte van Christus (Kerstmis, 25 december), de Openbaring van de Heer (Driekoningen, 6 januari) en de grote processie ter ere van de Opdracht des Heren in de Tempel (Maria Lichtmis, 2 februari).
Op 2 februari vieren we dus de laatste feest van de kindertijd van Jezus en dat is belangrijk, want het zijn de eenvoudige momenten waarvan we vaak het meest kunnen leren.
Maar hier houdt het nog niet bij op. Acht dagen na de menswording en geboorte van Jezus in een stal te Bethlehem (Kerstmis) vieren we de besnijdenis van Jezus op 1 januari (Heilige Naam van Jezus). Het is
nog steeds de Joodse gewoonte om acht dagen na de geboorte de mannelijke kinderen te besnijden en een naam te geven. Later werd dit een groot feest ter ere van Maria, de Moeder van God. De heilige naam
van Jezus wordt nu herdacht op 3 januari.
Een paar dagen later, op 6 januari, vieren we de komst van de Drie Wijzen of Koningen. Deze koningen – die de namen Balthasar, Melchior en Kaspar kregen – waren speciaal uit het Oosten gekomen om de kleine Jezus in zijn kerststal te aanbidden en te vereren.
Ten slotte viert de Kerk 40 dagen na Kerstmis de Opdracht van de Heer in de Tempel, op 2 februari. Ook dit was een Joodse gewoonte om hun kinderen 40 dagen na de geboorte in hun tempel te Jeruzalem op te dragen. Tevens was dit de gelegenheid voor de joodse moeders om zich ritueel te reinigen na de geboorte.
Het feest van de Opdracht in de tempel herinnert aan de gebeurtenissen die beschreven staan in Lucas 2,22-39. Volgens de oudtestamentische
reinheidsvoorschriften (Leviticus 12,1-8) was een moeder na de geboorte van een jongen 40 dagen onrein, en na de geboorte van een meisje 80 dagen. Eenmaal deze periode voorbij, dan diende de moeder zich voor reiniging naar de tempel van Jeruzalem te begeven. Deze reiniging werd voltrokken door een zoenoffer: een schaap of, als ze arm was, twee duiven.
Ging het daarenboven om een eerstgeborene, dan behoorde deze de Heer toe (Exodus 13,2) en dan moest het kind voor de Heer gebracht worden en weer ‘vrijgekocht’ worden (Exodus 13,12; Numeri 18,6).
Overeenkomstig al deze voorschriften brachten Maria en Jozef hhet kind Jezus naar de tempel om er het offer voor Maria’s reiniging op te dragen en om haar eerstgeborene, Jezus, weer vrij te kopen.
Maar de betekenis van het feest reikt verder. De ‘herkenning’ door Simeon ziet Jezus als het licht voor alle volken. Deze Jezus, die hier in de tempel wordt gebracht, laat zich nu reeds kennen als het licht en het heil voor de hele wereld.
Tegen het einde van de achtste eeuw heeft Paus Sergius voorgesteld om niet alleen een processie te houden, zoals in Jeruzalem ten tijde van Egeria, maar om ook een echte lichtjesprocessie te houden met gezegende kaarsjes. Deze traditie is tot op de dag van vandaag overgeleverd door de vele eeuwen en het is ook de reden dat we de Feest van de Opdracht des Heren ook “Lichtmis” noemen. Soms wordt het ook “Maria Lichtmis” genoemd, omdat Maria zich toen als Joodse moeder in de Tempel heeft gereinigd na de geboorte van haar Zoon, Jezus.
Licht en lichtjes hebben een mooie symboliek. Christus zegt van zichzelf: “Ik ben het Licht van de Wereld”, en Hij nodigt ons uit om als gedoopte christenen ook lichtjes te zijn in een wereld die soms erg duister kan zijn. Vooral in de Heilige Eucharistie kunnen we het Licht van Christus’ liefde ontvangen, meenemen en delen. Op die manier kunnen we het Licht van Kerstmis meenemen en bewaren (met name tijdens het Feest van de Opdracht des Heren) totdat we het opnieuw mogen ontvangen met Pasen (ook dan krijgen we letterlijk een nieuw kaarsje mee !!!).
“Nunc Dimittis” of “Lofzang van Simeon” (Simeon is de oude priester in de tempel die Jezus ontving en opdroeg aan God)
“Laat nu, Heer, volgens uw woord
uw dienaar in vrede heengaan.
Mijn ogen hebben uw heil aanschouwd,
dat Gij hebt bereid voor de volken:
Het licht dat voor alle heidenen straalt,
de glorie van Israël uw volk” (Lukas 2,29-32).
De Opdracht van de Heer op 2 februari is ook een schakelpunt in het jaar en de seizoenen, want het is precies tussen de kortste dag of winterwende op ± 22 december en de nachtevening of lente-equinox (wanneer dag en nacht precies even lang zijn) op ± 20 maart. Het is nog steeds de dag waarop vele boeren de velden in gereedheid brengen om de eerste gewassen te zaaien. Het is dus ook een eerste aanzet op weg naar de lente toe (ook geestelijk mogen we de velden gereed maken om de zaadjes van Gods Woord te kunnen ontvangen).
Ten slotte heeft Johannes Paulus II in 1997 opgeroepen om op 2 februari speciaal aandacht te hebben voor het Godgewijd leven. Zoals Jezus aan God werd toegewijd en opgedragen, zo wijden alle religieuzen zich toe aan God en dragen hun hele leven aan Hem op. Bid op 2 februari dus ook speciaal voor de religieuzen, opdat ze in onze tijd een authentiek getuigenis van Gods liefde en licht mogen worden.
Een ander gebruik op Maria Lichtmis is de toewijding van de kleine kinderen aan God. Op vele parochies groeit de traditie om alle ouders die in het afgelopen jaar papa en mama zijn geworden met hun baby’s speciaal uit te nodigen voor dit feest opdat ze, zoals Maria en Jozef dat ooit hebben gedaan, hun baby’s aan God zouden kunnen toewijden en van Hem een speciale zegen tot bescherming afsmeken.
Maar ga zelf als het mogelijk is ook naar de Lichtmis in je eigen parochie of een Kerk in de buurt. Je zult zien dat het echt een zegen is om daar te zijn en Gods licht te ontvangen.
Goede God,
die ons uit de duisternis hebt geroepen
tot Uw stralend licht,
zegen ons en sterk ons
in geloof, hoop en liefde
en maak ons ook tot ware getuigen
van Uw waarheid,
om zo echte leerlingen
van Christus te worden
die als lichten stralen in de duisternis.
Door dezelfde Christus onze Heer.
Amen.
