De abdij van Tongerlo is een uiterst geschikte bestemming bij een culturele en religieuze uitstap. Wie het fraaie binnenplein van de abdij betreedt, onder het laat-romaanse en gotische poortgebouw door, krijgt meteen een overzicht de belangrijkste bezienswaardigheden. Rechts bevindt zicht vooreerst het classicistische abtshuis.De bouw ervan werd aangevat in 1724 naar een ontwerp van Willem Ignatius Kerrickx. De voormalige inrijpoort van het abtshuis geeft toegang tot de abtstuin. Verscholen in een hoek van de abtstuin staat het Ostium , een klein maar fraai gebouw uit 1741 dat eens dienst deed als tuinhuisje.

Terug op het binnenplein passeert u vervolgens het aanpalende Bisschopshuis. Vanaf 1547 werd dit gebouw opgetrokken naar de plannen van meester Rombout Keldermans. Waar dit gebouw in Brabantse renaissance eertijds dienst deed als verblijfplaats voor de bisschoppen van ‘s-Hertogenbosch, biedt het thans onderdak aan onze gasten. Zijn slanke torentje maakt iedereen duidelijk waar de portier van de abdij te vinden is.

Aan de noordzijde van het binnenplein bekleedt de Abdijkerk een centrale plaats. De voorgevel sluit aan bij de kloostervleugel uit 1847 met kapittelzaal en abdijbibliotheek en aan de andere kant bij het Ontmoetingshuis (1927/28). De neogotische kerk werd gebouwd in de periode 1852-1858 en werd ontworpen door de Antwerpse architect Paul Stoop. Zij vervangt de voormalige laatgotische kerk die kort na de Franse Revolutie onder de slopershamer verdween. De abdijkerk werd in de zomer van 1999 weer in gebruik genomen na een jarenlange periode van restauratie.
In de kerk moet u beslist een oog werpen om de schitterende glasramen, vervaardigd in de ateliers van de Antwerpse firma Janssens-Staehlin. In een zijkapelletje bevinden zich de relieken van de H. Siardus , abt van de norbertijnenabdij Mariëngaarde in Friesland (1194-1230). In het koor imponeren het eikenhouten koorgestoelte uit 1957 en het Klais-orgel uit 1933 (4 manualen, 57 registers en 3.674 pijpen). Voor een volledige dispositie van het orgel: klik hier)
Vanaf het voorjaar 2023 kan men in de abdijkerk ook de oudste (en pas gerestaureerde) replica van de muurschildering “Het Laatste Avondmaal” van Leonardo da Vinci bewonderen.

Aangrenzend aan de kerk ligt de kapittelzaal waarvan de wanden bekleed zijn met twee reuzengrote schilderijen die elk een tafereel uit onze norbertijnse geschiedenis uitbeelden.

Wanneer u het kerkgebouw weer verlaat, ziet u midden op het binnenplein de tiendschuur , ook Boerenkrijgschuur genoemd omdat ze door de brigands werd gebruikt tijdens de boerenopstand van 1798 tegen de Fransen. Gebouwd in 1618 onder Abt Adriaan Stalpaerts deed ze dienst als graanschuur. Thans kan u er de permanente tentoonstelling bezoeken.

Verderop het binnenplein, aan de oostzijde, komt men eerst voorbij de oude schaapskooi en latere koestal (1902). Aansluitend loopt u voorbij de oude abdijhoeve, gebouwd in 1640 onder abt Theodoor Verbraeken en in bedrijf tot 1974. De gevelrij wordt afgesloten door het fraaie washuis uit 1640.

De zuidkant van het binnenplein wordt volledig ingenomen door bedrijfsgebouwen die dateren uit de 17de eeuw: Uiterst rechts voorziet een hedendaags watertorentje de abdijbewoners van water. In het gebouw ernaast, in de huidige schrijnwerkerij, was tot aan de oorlog van 1914-18 de abdijbrouwerij in bedrijf. Het mooie wagenhuis, ondersteund door hardstenen zuiltjes, vormde met de smidse en de paardenstallen (1690) een geheel. In organische samenhang met boerderij en washuis, vormde dit gedeelte van het binnenplein tot aan de Franse Revolutie het neerhof dat door een muur afscheiden was van de overige abdijgebouwen.Sinds januari 1999 biedt het wagenhuis onderdak aan de De Oude Linden , abdijboekhandel en Centrum voor pastoraat en liturgie. Ongetwijfeld een bezoek waard.

Nu u het binnenplein hebt rondgewandeld komt u terug aan bij de ingangspoort van de abdij, uw vertrekpunt. Onder de welving van dit poortgebouw merkt u nog de getraliede doorgeefluiken waar eeuwenlang honderden behoeftigen regelmatig met brood en kleding werden bedeeld. Onder het poortgebouw bevindt zich ook de ingang naar de vertrekken van het vroegere secretariaat van de Heerlijkheid Tongerlo.